Kort

• Kom på Språkdagen 2012!
• Bli kjend med den nye rettskrivinga
• En mer forståelig grunnlov
• Ny språkpolitisk statusrapport
• Norsk Ordbok er ute med band 10
• Historisk disputas

Kom på Språkdagen 2012!

Vigdís Finnbogadóttir held hovudinnleiing om språkleg og kulturelt mangfald med særleg blikk på norsk språk under Språkdagen 2012. Språkrådet arrangerer Språkdagen i Konserthuset i Oslo 13. november.

Språkdagen ser på tospråkssituasjonen i Noreg, først i eit internasjonalt perspektiv, og så gjennom ei undersøking om korleis ein slik språksituasjon verkar på språkinnlæringa. Det blir òg ei innleiing om danning i norskfaget og norsk språk i bruk.

Språkrådet har i 2012 undersøkt korleis det blir arbeidd med språket i staten: Kven gjer kva og korleis, og kva haldningar har leiarar og tilsette i staten til arbeidet med språk? Resultata frå undersøkinga blir presenterte på Språkdagen. Det blir også debatt om sidemålet.

I 2012 feirar vi to jubileum: Det er 200 år sidaneventyrsamlaren P.C. Asbjørnsen og språkforskaren Knud Knudsen blei fødde. Språkdagen vil markere dei begge med ulike innslag av Edvard Hoem og Arne Torp.

Dagen blir avslutta med utdeling av Språkprisen 2012. Sjå program og påmelding.

Bli kjend med den nye rettskrivinga

Nynorsk fekk ny rettskriving 1. august i år. Slik kan du setje deg inn i kva som no er rett nynorsk:

Nytt nettkurs i nynorsk
På nettstaden til Språkrådet ligg eit nytt kurs i nynorsk, i tillegg til to øvingsrom, eitt for skuleelevar og eitt for offentleg tilsette. Også andre vil ha nytte av kurset og øvingane.

Kurs i ny rettskriving
Språkrådet held kurs i den nye rettskrivinga, både for grupper av lærarar og offentleg tilsette og for andre interesserte.

Oppdatert ordbok
Nettutgåva av Nynorskordboka har no oppdatert rettskriving i oppslagsord og bøyingar, og innhaldet er presentert betre enn før. Du kan søkje i ordboka frå nettstaden vår.

Innføringsbrosjyre
Brosjyren Ny nynorskrettskriving frå 2012 forklarar hovuddraga i den nye rettskrivinga med mange eksempel. Du kan laste ned brosjyren frå nettstaden vår.

På www.sprakradet.no finn du meir informasjon om innhaldet i rettskrivingsreforma. Sjå òg artikkelen «Nynorsknorma – slik blir ho» i Språknytt 3/2011.

En mer forståelig grunnlov

Språkrådet har i sommer vært med i den arbeidsgruppa som skal lage språklig oppdaterte versjoner av Grunnloven på bokmål og nynorsk. Stortingets presidentskap har oppnevnt gruppa, som har skrevet utkast til og rapport om de nye grunnlovstekstene. Arbeidet blir nærmere omtalt i neste nummer av Språknytt.

Ny språkpolitisk statusrapport

Skepsisen til reklame på engelsk aukar men generelt er norsk språk framleis under sterkt press frå engelsk. Nynorsk styrkjer stillinga si i tv-tilbodet frå NRK til barn og unge og i Wikipedia, men vert svekt på andre viktige bruksområde. Det kjem fram i rapporten Språkstatus 2012, som Språkrådet la fram i juni.

Det språkpolitiske ansvaret til Språkrådet gjeld no òg teiknspråk, og i år har Språkstatus for første gong brei omtale av situasjonen for norsk teiknspråk.

Språkstatus 2012 viser mellom anna at det ofte er personar med mangelfull kompetanse om teiknspråk som vurderer om barn skal få rett til opplæring i og på teiknspråk. Det kjem òg fram at det trengst betre ordbøker for romani og kvensk.

Kvart fjerde år skal Kulturdepartementet leggja fram for Stortinget ei melding om språk, som skal byggja på dei årlege statusrapportane frå Språkrådet.

Norsk Ordbok er ute med band 10

Band 10 av Norsk Ordbok 2014 er komme med smått og stort om mellom anna sol, snø, skog, skule og stein. Heile bandet er vigd til bokstaven s, som dekkjer den største alfabetbolken i norsk ordtilfang.

Konjunksjonen som er inne på lista over dei ti mest omfangsrike artiklane i bandet. Sju av dei ti største artiklane i band 10 handlar om verb: slå, skyta, spela, stikka, spørja, sleppa, slita, skriva. Adjektivet stor og substantivet stein ligg òg i dette toppsjiktet.

Samansetningane utgjer nesten 63 prosent av artikkelmengda i bandet. Dei får likevel ofte kortare artiklar enn grunnorda. Lange rekkjer med samansetningar finn me mellom dei med førsteledd stein- og dei med førsteledd sol-, for ikkje å nemna samansetningar med førsteledd stor-.

Den 15. mars 2012 lanserte Norsk Ordbok ei nettutgåve som inneheld den delen av ordboksverket som er redigert fullelektronisk (frå og med alfabetbokstaven i og utetter). Nettutgåva er tilgjengeleg her: www.no2014.uio.no.

Historisk disputas

Som den første døve i Norge forsvarte sosialantropolog Hilde Haualand nylig sin doktoravhandling ved Universitetet i Oslo.

I avhandlingen sammenligner hun Norges, Sveriges og USAs organisering av en teletjeneste som oversetter fra tegnspråk til tale og fra tale til tegnspråk, slik at en døv og en hørende kan snakke sammen i telefonen. Den døve snakker tegnspråk foran en bildetelefon, mens en ekstern tolk oversetter til talespråk for den hørende, og omvendt.

– Mens tjenesten i USA er definert som en teletjeneste og de døve som forbrukere med klare rettigheter, er det i Norge mer fokus på tolkedelen enn på likeverdig tilgang til teletjenester. Ansvaret ligger hos Nav, noe som stadfester døve som en gruppe som er utenfor og må «inkluderes» av samfunnet, sier Haualand.

For språksituasjonen i Norge er doktorgraden viktig på mange måter: Det er første gang norsk tegnspråk er brukt i forsvar av en doktoravhandling. Sammen med teamet av tegnspråktolker som har fulgt Haualands arbeid, har hun utviklet det relevante fagspråket og bidratt til å utvikle norsk tegnspråk som akademisk språk. Analysene i avhandlingen gir nyttige innspill til å forstå særtrekk ved utviklingen av bildetelefontjenester i Norge og kan dermed bidra til den videre utviklingen av slike tjenester, til beste for bruken av norsk tegnspråk i samfunnet.